طب سنتی
طب سنتی مجموعه ایست، از علوم نظری و علمی، که این علوم در تشخیص، پیشگیری و درمان بیماری های جسمی و روحی به ما کمک می کند.
طبق تعریف سازمان بهداشت جهانی طب سنتی مجموعه ای از دانسته ها ، مهارت ها و اعمال که بر پایه نظریه ها، باورها و تجربه های بومی فرهنگهای مختلف است، که در بهداست و پیشگیری، تشخیس، بهبود و مداوای بیماری های جسمی و ذهنی مورد استفاده قرار می گیرد.
اصول طب سنتی:
اصول طبابت در طب سنتی بر چهار طبیعت مزاج انسان یا اخلاط اربعه است.
این چهار طبیعت عبارتند از:
- بلغم
- صفرا
- سودا
- خون
که بر سردی و گرمی مزاج، با توجه به مشخصات فرد بیمار درمان می شود.
طب سنتی ایران تقریبا قدمت 3000 ساله دارد و کتابهای سنتی افرادی چون ابن سینا و ذکریای رازی، قریب به 500 سال است که در دانشگاههای اروپایی و آسیایی توسط اساتید تدریس می شود.
پیشگیری از بیماریها در طب سنتی به روش زندگی صحیح است ، یعنی افراد باید تغذیه ای متناسب با مزاج و مشخصات خود داشته باشند.
این طب معتقد است که هر انسانی باید با توجه به طبیعت مزاج یا ارگانیسم بدنش در مصرف غذاهای سرد یا گرم اعتدال داشته باشد، تا دچار عوارض گوارشی نشود.
در طب سنتی برای درمان بیماری ها از گیاهان دارویی و موادی که منشاء طبیعی و حیوانی دارند استفاده می شود.
تقسیم بندی بیماری ها بر اساس طب سنتی:
طب سنتی بیماریها را به 3 دسته تقسیم می کند :
- بیماریهای سوء مزاجی
- سوء ترکیبی
- بیماریهای تفرق و اتصال
در طب سنتی مواد غذایی سرد، موجب سستی و بی حالی، رنگ پریدگی، پرخوابی، بی حوصلگی و کاهش نیروی جنسی می شوند و ارزش غذایی منفی دارند.
و بر عکس مواد غذایی گرم موجب کم خوابی، جوش صورت، برافروختگی چهره و فشار خون می شود.
در طب سنتی نا هماهنگی بین مزاج و غذا باعث بروز اختلال در اندامهای داخلی بدن ، قلب و ریه شده و فرد احساس بیماری می کند.
در دنیا 750 هزار گونه گیاهان دارویی وجود دارد که 10 درصد از این میزان خواص درمانی دارد.
طب سنتی در بسیاری از نقاط جهان بکار می رود، که مشهورترین آن طب سنتی چین و آیورودا طب سنتی هندی است و طب سنتی ایرانی گونه ای از پزشکی جایگزین بر اساس اخلاط چهارگانه است.
مزاج در طب سنتی:
مزاج، بنیاد اساسی طب سنتی ایران است. پزشکان قدیمی با تمرین و تبحری که در شناختن مزاجها داشتند، دخالت وضع مزاجی را از موی سر تا ناخن پا را در هر یک از بیماریها جستجو کردند و معیار تشخیص و درمان کلیه بیماری ها را با توجه به مزاج بیماران در این طب قرار دادند.
در طب سنتی ایرانی حالت و طبیعت مزاج یا ارگانیسم بدن هر فرد با توجه به غذاهای سرد یا گرم تشخیص می دند که باید در مصرف آنها رعایت اعتدال شود تا دچار عوارض گوارشی نگردد. در طب سنتی ایرانی، ورزش مهمترین روش برای حفظ سلامت انسان محسوب می شود. در این طب اولین قدم برای رسیدن به سلامتی، تغییر غذا بر اساس شرایط فردی است. معالجه با دارو در مراحل بعدی قرار می گیرد. برای همین علت برای داشتن سلامتی، غذا و ورزش جزء اساسی ترین چیزها باشد.
برخی روش های درمانی در طب سنتی:
- گیاه درمانی: درمان بیماری ها با گیاهان را گیاه درمانی می گویند. در کشور ایران 2500 نوع گیاه دارویی شناخته شده که نزدیک به 200 نوع آن مصرف عام دارد و 300 – 400 نوع آن در درمان طب سنتی بکار می رود. مثلا آویشن خاصیتی چون ضد قارچی، ضد باکتری، آرام بخش، تقویت کننده چشم و …. دارد و سیاه دانه برای معالجه 72 نو مریضی مفید است و اینکه توجه داشته باشید که با توجه به خاصیت گیاهان دارویی دلیلی بر بی ضرر بودن آنها نیست و اینکه آنها ممکن است برای فرد عوارض جانبی داشته باشد.
- حجامت: حجامت از روشهای خونگیری در طب سنتی است و برای درمان بیماریهایی مانند آسم، اعتیاد به مواد مخدر، سردردهای میگرنی، غلظت خون، چربی خون و بیماریهای پوستی مفید است.
- ماساژ درمانی: برای درمان بیماریهای اسکلتی، گوارشی، عضلانی، سردردها، رفع استرس و افسردگی، بهبودی جریان خون و افزایش اکسیژن رسانی به بافتها از ماساژ درمانی استفاده می شود.
- شیاتسو: شیاتسو روش موثر و پیشگیری کننده برای بیماران دچار افسردگی یا بی خوابی است. در این روش توسط انگشتان دست بر نقاط حیاتی بدن برای رسیدن به سلامتی فشار می آورند.
- زالو درمانی: در این روش خونگیری توسط زالو است که در حین خونگیری ماده هیرودین به بدن وارد می شود و این روش در طب سنتی جایگاه ویژه ای دارد.
- بادکش درمانی: یکی دیگر از روشهای طب سنتی بادکش درمانی یا حجامت خشک است، در این روش در نقاط مختلف بدن ایجاد مکش می شود که در نهایت موجب انبساط عروقی بدن و پراکندگی مواد از نقطه ای خاص می شود .
روشهای تشخیص در طب سنتی:
در طب سنتی چند روش برای تشخیص بیماریها وجود دارد:
- مزاج شناسی – معاینه وضعیت روانی
- نبض
- بول و براز (ادرار و مدفوع)
- عنبیه شناسی
- زبان شناسی
- پاندول
- بی لوکیشن
-
غذا در طب سنتی :
در این طب غذاها به دو دسته سدر و گرم تقسیم می شوند. روشهایی برای تشخیص سرد و گرم بودن غذاها وجود دارد ولی اسنثناهایی هم در این زمینه وجود دارد.
کلیه ماده های غذایی ترش ، ملس ، کال ، میوه نارس و هر چیز سفیدی به جز شکر و نمک جزء سرد مزاجها هستند.
کلیه ماده های غذایی ، تندی ، شوری و شیرینی جزء گرم مزاجها هستند. در پایین شما را با برخی از مزاجهای غذاها آشنا می کنیم.
غذاهای گرم، خشک:
پنیر کهنه، موسیر، کلم، سیر، چغندر، پیاز، تخم ریحان، فلفل سبز، بادمجان، پونه، پیازچه، ترخون، تره، شاهی، جعفری، رازیانه، ریحان، شنبلیله، شوید، کرفس، مارچوبه، مرزه، نعناع، نخود، لپه، شیره خرما، نارگیل، روغن زیتون، عسل تخمه آفتابگردان، آویشن اسطوخودوس، دارچین، زردچوبه، زعفران، زنجبیل، بادام هندی و پسته.
غذاهای گرم ، تر:
کره، ماست چکیده، شلغم، هویج، انواع ترب، سیب زمینی ترشی، خاکشیر، اقسام توت،خربزه، طالبی، خیار چنبر، گرمک، گندم، لوبیا، انجیر تازه و خشک، انگور، خرما، قیسی، گلابی، موز، مویز، گوشت گوسفند، بوقلمون، پاچه، جگرسفید، جگر سیاه، زبان، بادام شیرین، بادام زمینی، کنجد، ارده.
غذاهای سرد، تر:
پنیر تازه، خامه، دوغ، ماست، سرشیر، شیر، سیب زمینی، توت فرنگی، خیار بوته ای، اقسام کدو، هندوانه، گوجه فرنگی، اسفناج، بامیه، قارچ خوراکی، کاهو، لوبیا سبز، باقالا تازه، نخود سبز، پرتقال، آلوچه، آلو، هلو، لیموشیرین، شلیل، انواع ماهی، گوشت گاو.
غذاهای سرد، خشک:
قره قروت، کشک، تمشک، ریواس، گشنیز، ارزن، برنج، جو، باقالا خشک، ذرت، عدس، ماش، نارنج، لیمو عمانی، سنجد، گریپ فروت، زرشک، زغال اخته، زالزالک، تمرهندی، ازگیل، آلبالو، سیرابی، قهوه، نشاسته، سماق، شاه دانه، سرکه.
غذاهای معتدل:
سیب، نیمرو، سبزی خوردن، شیر تازه، انار شیرین، زرد آلو، کوکوسبزی، فرنی، شکر، آبگوشت، کوفته.
معیار های مزاج شناسی در طب سنتی:
- پوست: نرمی پوست نشانه رطوبت مزاج و زبری و سختی پوست نشانه خشکی مزاج است.
- نبض بیمار
- شکل جمجمه
- رنگ چهره: سفیدی پوست نشان سردی مزاج و سرخی و گندم گونی پوست نشانه گرمی مزاج است.
- تراکم موهای بدن: زیادی مو ، رشد سریع و رنگ سیاه گرم مزاجی است. کمی مو و رنگ روشن سرد مزاجی است.
